« Նարեն ա, Քնարը, Արտաշը, Կարենը, Սամոն, Վաղոն»։
Էլենը պատարեցի դասընկերների անուններն է թվարկում։ Արդեն մեկ ու կես տարի է՝ Պատարայի այգիներում Իշխանաձորի խաղերից են խաղում։
« Պախկվոցի, բռնոցի ենք խաղում։ Ըմմ...էն որ նստում են գետնին, հա, թաշկինակի»։
Ընտանիքի միջնեկ աղջիկն է Էլենը, մայրը՝ Կարինեն, ասում է, որ ամեն օր դասի ուղարկելիս Իշխանաձորի դասընկերներին ու ուսուցիչներին է հիշում: Հեռախոսով իրար հետ խոսում են, դասերը քննարկում: Պատերազմի օրերին իրենց բակում խաղում ու խնձոր էր ուտում: Պայթյունի հետ ձեռքի խնձորը կիսվեց: «Խնձորս գողացան»՝ ասում է:
« Որ գյուղի վրա խփեցին, ինքը խնձոր էր վերցրել, դրսում ուտում էր: Ամուսինս երկու աղջիկների մոտ էր, իսկ ինքը չկար: Վազեցի դուրս՝ տեսա զարմացած խնձորին է նայում: Ասում է՝ «Մամա խնձորս գողացան»: Արկի բեկորը խնձորը կիսել էր: Այդ օրերին էլ գյուղապետը տեղահանում է մեզ: Ոչինչ չենք վերցրել, փոքր աղջիկս էլ իր մազակալի տուփի հետ մեր թղթապանակն էր շփոթել ու այդպես հանել գյուղից»:
Ամուսինն Արցախյան առաջին պատերազմում վիրավորվել է, կորցրել 2 ոտքերն էլ։ Բայց դա նրան չի խանգարել գյուղատնտեսությամբ զբաղվել, անասուններ պահել։ Սեպտեմբերի 26-ին ավտոմեքենա էին գնել։ Այդպես էլ առանց վարելու այն թողեցին տան դիմաց ու դուրս եկան:
« Երեկոյան ավտոմեքենան բերեց, առավոտյան կռիվը սկսվեց: Դիրքեր հաց պիտի տանեին, եկան անիվներն ուզեցին: Տարան ու էլ հետ չբերեցին: Մենք էլ թողեցինք այդպես ու դուրս եկանք»:
Իշխանաձորում ապրելը հեշտ էր՝ ասում է: Հիմա Պատարայում աշխատանք չունեն: Ամուսնու զինհաշմանդամության թոշակով ու երեխաների նպաստով են ապրում:
« Իշխանաձորում ամեն ինչ աճում էր. ինչ որ միրգ ուտեիր ու կորիզը ձեռքիցդ ընկներ, առանց հատուկ ուշադրության կաճեր, այստեղ՝ չէ: Հաստատ սոված չէիր մնա: Գետը մոտիկ էր, ձուկն էլ՝ շատ: Գնում էինք ձուկ բռնում, վաճառում: Պատարայում անտառներ կան, որ պիտի փայտահատությամբ զբաղվենք, խստացրել են, չեն թողնում, անասուն պահելու համար էլ տեղ չկա»:
Երեխաները դժվարանում են բարբառը սովորելու հարցում: Մի անգամ դասի ժամանակ ուսուցիչը նկատողություն է անում՝ «խրեգ խոսե»։ Անահիտը մտքի մեջ անընդհատ կրկնում ու տուն հասնելուն պես մայրիկից է իմանում, թե ինչ էր ասել ուսուցիչը: Մեկ տարվա ընթացքում շատ արտահայտություններ են սովորել՝ ասում է։ Բայց հարմարվել, միևնույն է, չեն ուզում: Իրենց տանը խաղաղ ապրել են ուզում:
