1988 թ. փետրվարից մինչև կյանքի վերջին օրերը Անդրեյ Սախարովը Լեռնային Ղարաբաղի խնդրին մեծ ուշադրություն էր դարձնում։ Սախարովի համար այն սկզբունքային խնդիր էր։ Ընդհանրապես, նրա ողջ գործունեությունն ուղղված էր մարդու  և ժողովուրդների իրավունքներից բխող նոր, մարդասիրական սկզբունքների հաստատմանը։  Սախարովի գաղափարներն այսօր էլ արդիական են: Նախկին ԽՍՀՄ-ի ներքին խնդրից ներկայումս դառնալով միջազգային խնդիր՝ Լեռնային Ղարաբաղն այժմ էլ ի ցույց է դնում առկա մոտեցումների բացերն ու անարդյունավետությունը: Աշխարհի ամենահզոր զենքը ստեղծողներից մեկը հանդիսանալով՝ նա ոչ թե բռնության, այլ խաղաղության կողմնակից էր մնում`ասում է ԿԳՄՍ նախարար Անահիտ Հակոբյանը: 

«Վերակառուցման և դրան նախորդած ժամանակաշրջանում քաղաքական մտքի ազատության դեմ առաջին խոսողներից մեկն էր համարվում: Անդրեյ Սախարովը այն խորհրդանիշ պարունակող անհատականություններից է, ով ապրեց հանուն իր գաղափարների, ով մտածեց, որ պետք է ստեղծագործի հանուն ժողովրդի»: 

Հուշարձանի հանդիսավոր բացման պատիվը տրվեց քանդակի հեղինակ, ակադեմիկոս Գրգիգորի Պոտոցկուն և ԿԳՄՍ նախարար Անահիտ Հակոբյանին: Սա Գրիգորի Պոտոցկու առաջին քանդակը չէ Ստեփանակերտում: 2010 թ. մայրաքաղաքի սրտում տեղադրվել է նրա հեղինակած խաղաղության խորհրդանիշ «Խատուտիկ» արձանը: 

«Այս անգամ ես բերեցի մեծն Անդրեյ Սախարովի քանդակը: Գաղափարը ծագել էր դեռևս 2000-ական թվականներին: Երբ ես Լոս-Անջելեսում էի, իմ հայ ընկերը շատ էր խոսում Սախարովի մասին, նրա նկատմամբ հայ ժողովրդի երախտագիտության մասին»: 

Գիտությունը Անդրեյ Սախարովի տարերքն էր, ֆիզիկան՝ նրա կյանքի ամենամեծ սերը: ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիկոսը բազմաթիվ գիտական աշխատանքների հեղինակ է, ֆիզիկոսների մի քանի սերունդների ուսուցիչը: Նաև ջրածնային ռումբի համահեղինակներից է: Ֆիզիկայի բնագավառում ակադեմիկոս Սախարովի ներդրումի մասին Ազգային ժողովի փոխնախագահ, մասնագիտությամբ ֆիզիկոս Գագիկ Բաղունցն է պատմում: 

«Կարելի է երկար, շատ երկար խոսել 20-րդ դարի մեծագույն ակադեմիկոսի մասին: Կարելի խոսել նրա մասին  որպես քաղաքական գործչի, որպես մեծ հումանիստի»:

 Արցախցիների արդար դատը պաշտպանելու ընթացքում էլ Անդրեյ Սախարովը դարձավ Արցախի անկեղծ բարեկամներից մեկը: Հայ -ռուսական բարեկամության պատմությանը լավատեղյակ էր ու վստահ, որ դարերի խորքից եկած այդ բարեկամությունը դեռ երկար է ձգվելու: